Honden leveren fantastische prestaties met hun neus. Het zijn zeer goede speurders en daarom erg geschikt om in te zetten tijdens zoekacties. In Nederland zetten zowel politie, leger als bewakingsdiensten speurhonden in om verschillende stoffen of geuren te detecteren. Elke hond heeft zijn eigen specialisatie. De ene hond kan bijvoorbeeld explosieve stoffen herkennen, de andere hond verdovende middelen.
Speurhonden zoeken in opdracht van de geleider naar een bepaalde stof of geur. De honden hebben elk hun specialiteit en ontwikkelen een enorme motivatie om een bepaalde stof of geur te vinden.
De zogenoemde drugshonden worden tijdens een speciale opleiding gespecialiseerd in het herkennen van verdovende middelen. Er zijn twee verschillende drugshonden, namelijk actieve drugshonden en passieve drugshonden. Het verschil tussen deze twee is de manier waarop zij aangeven dat ze een geur herkennen. Actieve drugshonden moeten bij het herkennen blaffen of krabben. Deze actieve drugshonden worden ingezet bij het zoeken naar verdovende middelen in bijvoorbeeld auto’s en woningen. Passieve drugshonden pakken het anders aan: zij gaan zitten op de plek waar zij verdachte middelen hebben geroken. Grote evenementen en vertrek- en aankomsthallen zijn het werkterrein van deze soort hond.
Er zijn ook speurhonden die zoeken naar explosieven. De politie zet deze honden vaak in bij bommeldingen. Tijdens de opleiding leren de honden zeer rustig te zoeken. Ook mogen ze niets aanraken of verstoren, dit is om een explosie te voorkomen. Het is belangrijk dat de hond bij het vinden van een explosief passief verwijst. Dit wil zeggen: op de plaats zitten. Blaffen en/of krabben kan namelijk het explosief doen laten ontploffen.
Bij branden waarbij verdenkingen zijn dat het is aangestoken, worden speurhonden ingezet die brand versnellende stoffen kunnen herkennen. Je kunt hierbij denken aan bijvoorbeeld benzine of diesel. De hond wijst de plek aan waar hij deze stoffen ruikt. Hierdoor weet het forensisch team waar het monsters moet nemen voor het lab om te achterhalen of de brand inderdaad is aangestoken.
Andere specialisaties van speurhonden zijn het herkennen menselijke geur en de geur van geld. Deze honden kunnen voor veel verschillende doeleinden worden ingezet.
Speurhond moeten ten eerste een grote werklust hebben. Ook moeten ze een goede bouw hebben om in verschillende situaties te kunnen functioneren. Mechelse herders zijn het meest geschikt voor de opleiding, maar ook Duitse herders en Hollandse herders hebben het in zich om speurhond te worden. De herder staat bekend om een onvermoeibare wil om voor zijn baas te werken. Daarbij zijn deze honden erg intelligent en leren zij snel. Ook de Bloedhond is inzetbaar als speurhond. Dit ras heeft een zeer goed reukvermogen en is gespecialiseerd in het zoeken naar lichamen.
Tot slot is het van belang dat een speurhond een groot doorzettings- en uithoudingsvermogen heeft en betrouwbaar is. Dit zijn eigenschappen die de Mechelse-, Duitse-, en Hollandse herder vaak bezitten.
Hoe de hond precies opgeleid wordt, hangt af van de opleiding die hij volgt. Bovendien zijn er veel verschillende manieren om de hond op te leiden. Meestal worden honden die bij de politie gaan werken opgeleid door een externe organisatie. Er zijn veel verschillende opleidingen die een hond kan volgen, afhankelijk van de specialisatie.
Honden leren speuren naar een bepaalde geur aan de hand van kokers. Deze kokers hebben de geur van de stof waarin de hond is gespecialiseerd. Eerst leren de geleiders de hond de kokers te apporteren. Later moeten de honden de koker alleen aanwijzen. In geval van bijvoorbeeld explosieven is het erg belangrijk dat de hond het gevonden voorwerp niet aanraakt.
Als de hond de opleiding met goed gevolg aflegt, kan hij worden verkocht aan bijvoorbeeld de politie. Hier krijgt hij een vaste geleider die tegelijkertijd zijn baas is. De hond is nu klaar om ingezet te worden.
Er zijn verschillende organisaties in Nederland die speurhonden opleiden.
Het Twickerlerveld, de Speurhonden Instructieschool en K-9-Dog Centre Midden Nederland zijn hier enkele voorbeelden van.